Alphilia

​

​

Een gewoon bijzonder zegeltje  

In iedere verzameling zitten bijzondere pareltjes , soms zij we er niet van bewust wat een zegel bijzonder maakt. Zo ook ik mijn verzameling , het begint met uitzoeken en sorteren, dubbele apart en onderscheid maken op tandingen en watermerk. 
Bij het uitzoeken van mijn dubbele zegels Zweden die ik op Last Dodo probeer te verkopen  kwam ik een echt pareltje tegen. Het gaat hier om de serie frimarken van 1872-1891 deze serie is uitgegeven in tanding 13, 14 en met posthoorn achter druk (is niet echt een watermerk). De waarden lopen van 2 ore tot 1 kroon en 1 riksdaler.  

Om de zegels met de posthoorn te scheiden van de rest kwam ik een zegel tegen met een spiegeldruk.  
Dit moet iets bijzonders zijn een zegel met bijna volledige bedrukking aan twee zijde. Gekeken naar de dikte van de zegel en de inkt op de achterzijde dit was normaal dus geen doordruk, achter zijde is wel in spiegelschrift gedrukt.  
Buiten de waarde van deze zegel ben ik wel benieuwd hoe dit is ontstaat, in de catalogus niets hier over kunnen vinden. Wel een drukfout maar dit is niet echt bijzonder.  

Bij enkele Belgische zegel (stadhuis Dendermonde)  waar bij door het verkeerd om invoeren van de druk vellen de afbeelding op zijn kop staat.  
Ook bij enkele Nederlandse zegel is het bekend dat er spiegel druk exemplaren van zijn.  
Bij toeval kom ik nog een zegel tegen uit de zelfde serie met een soort gelijke afwijking op EBay,  
nadat ik  dit zegeltje aangeschaft had kan het bijna niet anders zijn dat er nog meer zijn.  Dus ik zoek naar de oorzaak en andere exemplaren uit deze serie met de zelfde bijzondere druk.  Via een forum voor misdrukken op bankbiljetten kom ik er achter dat dit een retrogade wordt genoemd (een vel papier loopt in tegengestelde richting over de drukplaat / rol). Dit geeft een spiegeldruk maar vaak niet een volledige afdruk aan beide zijde en dat is hier wel het geval.  
Dus verder zoeken op het internet , hier vind ik info over problemen met het drukken van het centrum van de zegels en dat de druk inkt niet volledig de juiste dekking gaf, blijft de vraag of dit de oorzaak van de was van de spiegeldruk.  
Via Mijn contacten in Zweden kom ik er achter dat er in deze serie 4 zegels bekend zijn met een spiegeldruk.  Naast de blauwe 12 ore en de rode 20 ore zijn dit de groene 5 ore en de bruine 30 ore. De zegels van12 en 20 zijn gedrukt door de firma Bagge, in polen in 1872 en de zegels van 5 en 30 ore zijn  ook gedrukt door de firma Bagge. Po in 1876. De druk vorm is boekdruk.  

Blijft de vraag hoe ontstaat deze afwijking .  

Ik hoop dat ik het antwoord hier op vind.  

 

Het antwoord op deze vraag kwam van Hans van Oosterom

 

Gewoon een bijzonder zegeltje. Hier het antwoord.

Een heel leuk stukje over het plezier dat we kunnen hebben aan onze hobby en tevens geeft ons blad en/of website de mogelijkheid om onze vragen te stellen en zo elkaar kennis kunnen overdragen.

In het stukje gaat het over een oude Zweedse zegel met een spiegeldruk. De schrijver kon er al wel bij vertellen dat de zegels gedrukt zijn in boekdruk. Laat de redacteur nou toevallig ook een boekdrukker zijn geweest. Vandaar dat ik voor de twee genoemde afwijkingen een duidelijke oorzaak kan aanwijzen.

Laat ik eerst vertellen hoe een drukpers er uit ziet. Op een stalen plaat (het drukfundament) hierop ligt de drukvorm. Daarboven hangt de stalen drukcilinder. Om die cilinder is een zogenaamde legger gespannen. Die bestaat uit enkele vellen papier. Dit is om toch enige veerkracht te geven, zonder die legger zou de drukvorm te hard slijten.

Hoe ging het drukken  nu verder. De vellen papier werden  met de hand op een vaste plek op de inlegtafel gelegd tegen drie aanlegpunten . Maar de machine draait in een bepaalde snelheid constant door en soms kon de drukker de snelheid niet bijhouden en sloeg hij een vel over. Helaas, draait de drukpers gewoon door. Ook zonder het vel papier. Dus waar kom de afdruk dan te staan ? Inderdaad op de legger . Dus er zit nu natte drukinkt op de legger. Bij het volgende vel dat wordt ingelegd wordt krijgt hij van twee kanten inkt op het vel. En zo ontstaat dus de spiegeldruk. Het kan dus op een heel vel voorkomen . en bij elk volgende vel zal de spiegeldruk steeds vager worden omdat de inkt op de legger steeds minder wordt.

Het decentreren van de zegels, zoals de 12 Ore kan op twee momenten gebeuren. De drukker heeft het vel niet goed tegen de aanleg geplaatst of bij het perforeren is de aanleg niet goed gebruikt. In beide gevallen gaat het hier dan om een volledig vel.

                                                                                                        Hans van Oosterom*

​

* In memoriam

Hans van Oosterom was binnen de vereniging Alphilia een zeer gedreven figuur. Toen ik lid werd in 1973 was Hans al bestuurslid en zorgde met een paar medeleden voor de jeugdafdeling welke toentertijd nog bestond uit rond de 30 tot 40 leden. Vanaf het seizoen 1976/1977 maakte hij samen met Wim vd Vlies en een aantal jaren later nog alleen de Alphapost. Dit deed hij tot medio 2022. In hem zijn we een belangrijk en gedreven persoon voor de vereniging verloren.