Een filatelistische atlas – 16
Februari 2025 Arie Blaazer
We verlaten nu de Caraïbische Zee en komen aan op het vasteland van Zuid-Amerika. In Zuid-Amerika vinden we 13 landen, allemaal min of meer dictatoriale republieken. Het eerste land dat we daar bezoeken is Venezuela. Ter orientatie: het witte vlekje
rechtsboven is het eiland Trinidad. Daarover kon u in de vorige aflevering 15 meer lezen. De naam Venezuela betekent ‘Klein
Venetië, dat heeft te maken met de enorme delta van de rivier de Orinoco. Venezuela heeft in 1970-1971 veel postzegels (21) met
prachtige topografische kaartjes uitgegeven. Op deze in 1970 als eerste uitgegeven landkaartzegel is Venezuela afgebeeld met de omringende landen namelijk Colombia, Brazilië en Guyana. Rechtsboven de Atlantische Oceaan. Jammer van het stempel,
maar waar het om gaat, is wel te zien.
Venezuela is wat betreft de afmeting het zesde land van Zuid-Amerika. Het is zo groot als ruim 22 keer Nederland en bestaat uit
veel verschillende landschappen: van het laagland rond het meer van Maracaibo in het noordwesten tot enorme vlaktes tussen de
Colombiaanse grens en de rivier de Orinoco. Deze rivier loopt ongeveer van oost (de Andes) naar het westen, waar zij via een
enorme delta uitstroomt in de Atlantische Oceaan. Deze zegel is in 1973 uitgegeven ter gelegenheid van de ontwikkeling van de 10 regio’s van Venezuela. Het is een gewijzigde uitgave van de eerste landkaartzegel van 0,05 Bolivar van 1970. De aanduiding ‘en marcha’ betekent ‘onderweg’, dus hier als een aansporing die wel nodig zal zijn geweest. De verschillende kleuren geven de regio’s aan. In het midden zien we boven de regio Capital, waarin de hoofdstad Caracas ligt. Caracas is het Spaanse woord voor ‘Engels’. Het gearceerde gebied rechts wordt onderling betwist door Venezuela en Brits Guyana.
Hier is het noordelijk deel van het betwiste gebied afgebeeld. Venezuela noemt het Guyana Esequiba. Rechts vormt de rivier de
Essequibo de grens met Brits Guyana. De onenigheid tussen Venezuela en Brits Guyana duurt sinds eeuwen nog steeds voort.
Ondanks een arbitragebesluit in 1899 die het grootste deel van het gebied aan Groot-Brittanië toekende, kwam Venezuela in 1962 terug met zijn claim op het gebied. Ook in 1966 kwam er geen oplossing. In 2015 werd er olie gevonden wat er toe leidde dat president Maduro een ultimatum stelde. Door internationale druk werden militaire acties voorkomen.
Nog een kaartje uit deze mooie serie. Estado (provincie) Monegas is hier onderverdeeld in districten, waarvan Maturín het grootste is. De gelijknamige hoofdstad is een van de belangrijkste steden van Oostelijk Venezuela. Rechts boven het wapen de Golfo de Paria, die bij Trinidad overgaat in de Atlantische Oceaan.
Grenzend aan Colombia in het zuidwesten ligt de deelstaat Apure, omringd door de staten Tachira, Barinas, Cuarico en Bolivar. De staat Bolivar is genoemd naar Simón Bolivar, die tussen 1819 en 1822 veel gebieden bevrijdde van de Spaanse overheersers. Die gebieden waren: Colombia, Panama, Venezuela en Ecuador. Apure is een van de 23 deelstaten van Venezuela en grenst in het zuiden aan Colombia. De brief is op 9 april verzonden vanuit Villa de Cura naar Miami in de Verenigde Staten. Villa de Cura ligt in de omgeving van de hoofdstad Caracas bij het Lago di Valencia. De aanduiding ‘certificado’ betekent dat de brief een belangrijke
inhoud had en met een nummer is geregistreerd.
We steken de grens met Colombia over vanuit Apure en komen in het noordoostelijk deel van Colombia. De noordelijke uitlopers
van het Andes gebergte zijn in rood aangegeven. De Andes is een langgerekte bergketen van Chili in het zuiden tot Colombia in het noorden. Zij wordt ook wel de ‘ruggengraat’ van Zuid-Amerika genoemd. We zien rechtsboven Venezuela en met de klok mee
Brazilië en Ecuador. Op het kaartje zijn steden (ciudades) aangegeven. De hoofdstad Bogota ligt ongeveer in het midden van
het land. Een andere belangrijke plaats is de oude stad Cartagena in het noordwesten met mooie stranden en de toeristische
Rosario-eilanden voor de kust. Ca. 54 % van Colombia bestaat uit oerwoud, grenzend aan Brazilië en Ecuador. Hier woont slechts 3% van de bevolking.
Over de Pan-Amerikaanse Highway kon U al lezen in aflevering 13. Deze route, bestaande uit een netwerk van hoofd- en
regionale wegen, loopt van Fairbamks (Prudhoe Bay) in Alaska naar Ushuaia in het uiterste zuiden van Argentinië. De lengte van
de route wordt nogal verschillend aangegeven, er worden afstanden vermeld van 30.000 kilometer of meer. De enige onderbreking ligt in het regenwoud op de grens van Panama en Colombia. Hier genoemd de Ruta Panamerikana en de Altraves del Chocó. Op het kaartje zijn ook andere hoofdwegen aangegeven alsmede de belangrijkste rivieren. De uitgifte herinnert aan het achtste congres over de Panamerikaanse snelweg.
Een kaartje van het departement Chocó. Chocó is een departement in het westen van Colombia. Het grenst in het westen aan de Grote Oceaan en in het noorden aan Panama en de Caraïbische Zee. De hoofdstad is Quibdó. Gezien de tekst wordt er het edelmetaal platina gewonnen. Niet alleen in Choco, maar op andere plaatsen in Colombia wordt aan mijnbouw gedaan. Bekend
is de Gachalásmaragd, die met een gewicht van 172 gram de grootste smaragd ter wereld is. Colombiaanse smaragden zijn
heldergroen van kleur en behoren tot de meest gevraagde van de wereld.
Een duidelijk overzichtskaartje van de in westelijk Zuid-Amerika gelegen landen. We zien van boven naar beneden: Venezuela,
Colombia, Ecuador, Peru, Bolivia en Chili. Deze landen noemen zich de ‘Grupo Andino’, (Andes groep). De zegel is in 1974
uitgegeven ter gelegenheid van het tot stand komen van radioverbindingen tussen de genoemde landen via zendmasten op
of bij de toppen van de Andes.
Een landkaartje met de afbeelding van een Engelse vorst of vorstin mag niet ontbreken. British Guiana grenst aan Venezuela,
Suriname en Brazilië. Het portret van Elisabeth II siert hier deze postzegel die in 1961 werd uitgegeven en ter gelegenheid van het
tot stand komen van de onafhankelijkheid in 1966 van deze opdruk is voorzien. We zien het zuidelijk deel van het Caraïbisch
Gebied en het noordelijk deel van Zuid-Amerika.
Deze postzegel is uitgegeven ter gelegenheid van het 150-jarig bestaan de diocese (het bisdom) Guyana. Op24 augustus 1842
werd de Engelse William Austin ingewijd als eerste bisschop van Guyana. Dat zal gebeurd zijn in de St. Georges Cathedral in
Georgetown, de hoofdstad van Guyana. Guyana is een van de acht bisdommen in West Indië. Linksonder het kaartje is het logo
(jammer, niet in kleur) te zien van de diocese Guyana. Buiten het eerder genoemde grensgeschil met Venezuela is men het ook niet eens over de grens met Suriname in het zuidoosten. Op het kaartje zien we de belangrijkste rivieren en bewoonde gebieden. De stad New Amsterdam (!) ligt aan de kust bij de Corantijne, de grensrivier met Suriname.
Op 27 oktober 1971 was het 300 jaar geleden dat deze kaart van (een deel van) Suriname door Willem Mogge gereed kwam. Mogge was een Nederlandse landmeter die in dienst van de Staten van Zeeland een ‘Caerte ofte vertooninghe van de Rivieren van Suriname en Commewijne met verscheijdecreken uijt deselve spruijtende, als Par, Surinoo en Cottica ende Ander meer gelijckdie tegenwoordch bewoont werden’ maakte. Op het kaartje is het noorden onderaan en zijn langs de Surinamerivier plantages met de namen van de planters aangegeven. Waar rechtsonder de Surinamerivier in de Atlantische Oceaan stroomt, ligt de hoofdstad Paramaribo. Op de envelop zijn hulpmiddelen voor de tegenwoordige landmeter, zoals jalonstokken en een theodoliet afgebeeld.
Pater Petrus Norbertus ‘Peerke’ Donders was als missionaris van de rooms-katholieke kerk werkzaam onder de lepralijders in
Suriname. Petrus werd geboren in Tilburg op 27 oktober 1809 en overleed in Batavia (Suriname) in 1887. Op 23 mei 1982 werd de
pater zaligverklaard vanwege zijn werk voor een leprakolonie bij de missiepost Batavia op een voormalige cacaoplantage. De post
ligt aan de rivier de Coppename in het district Saramacca in het midden-noorden van Suriname. Op de afbeelding zien we Zuid-Amerika met daarin in rood uitgelicht de republiek Suriname. Op de zegel is zijn portret en het geboortehuis van de pater in het Peerke Donderspark in Tilburg afgebeeld.
We steken de zuidgrens van Suriname over en komen in de republiek Brazilië. Brazilië is het grootste land van Zuid-Amerika, het bestrijkt bijna de helft van het continent. Tot 1969 was Rio de Janeiro de hoofdstad, dat is nu de nieuwe, in het midden van het
land gebouwde stad Brasilia. Andere grote steden zijn São Paulo en Rio de Janeiro. Vóór 1500 was het land bewoond door
honderden indianenstammen, maar dat veranderde nadat de Portugees Pedro Álvares Cabral de kustgebieden opeiste voor
Portugal. Niet veel later kwam de kolonisatie op gang en werden de eerste suikerplantages gesticht. Suiker is het grootste
exportproduct na rundvlees en koffie. De vliegtuigproducent Embrear is op drie na de grootste van de wereld. De stad Jau werd
in 1853 gesticht en ligt vlak bij Sâo Paulo in het zuidoosten. Brazilië is bekend door de vele rivieren en het uitgestrekte
regenwoud. De Amazone is de langste rivier van de wereld, andere zijn de Rio Negro en de Paraná. De delta waar de Amazone
in de Atlantische Oceaan stroomt, is meer dan 330 kilometer breed.
De republiek Ecuador ligt in het noordwesten van Zuid-Amerika. Het land is genoemd naar de evenaar (ecuador), die in het
noorden, iets boven de hoofdstad Quito, over het land loopt. Op de kaart van Zuid-Amerika lijkt het land niet zo groot, maar het is zeven keer zo groot als Nederland en heeft ongeveer net zo veel inwoners. Op het sterk vergrote kaartje uit 1938 zien we links de Oceano Pacifico, ofwel de Grote of Stille Oceaan. Dan met de klok mee: Colombia, Brazilië en Peru. Dat klopt niet, want in
werkelijkheid grenst Ecuador daar helemaal niet (meer) aan Brazilië maar aan Peru. In de volgende aflevering kom ik terug op
de grote grensverschuivingen in deze regio. De grootse steden zijn: Quito, Guayaquil en Loja in het zuiden. In het westen zijn
vruchtbare landbouwgronden, in het midden vormt het gebergte de Andes met bergen tot 6000 meter hoogte een scheiding tussen de landschappen. In het oosten ligt het Amazoneregenwoud met een warm en vochtig klimaat. De tekst onder het beeld luidt vrij vertaald: ‘sociale zekerheid voor de boeren en het postkantoor in Guayaquil’. ‘ADICIONAL; staat voor ‘aanvullend’ dit kan dus wel een portzegel zijn.
De Galápagos eilanden liggen voor kust van Ecuador in de Grote Oceaan. Op ongeveer 1000 km voor de kust van Ecuador liggen in de Grote Oceaan de bekende Galapogos eilanden. Deze eilandengroep bestaat uit 127 eilanden en eilandjes, waarvan er
18 groter zijn dan 10 vierkante km. In september 1835 bezocht de Engelse bioloog Charles Darwin met zijn schip de Beagle tijdens zijn reis door de Grote Oceaan ook de Galapogos eilanden. Hij bestudeerde het dierenleven en ontdekte dat de evolutie daarvan op de afgelegen eilanden anders was verlopen dan op andere plaatsen die hij had bezocht. Zijn evolutietheorie vormt de
grondslag voor alle wetenschappen over het leven op aarde en de ontwikkeling daarvan.
De Galápagos eilanden. Uitgegeven in 1935, 100 jaar na het bezoek van Darwin. Ondanks het stempel zijn de namen van de
grootste eilanden nog wel leesbaar. Dat zijn: Isla Isabela, San Cristóbal, San Salvador en Santa Cruz. De evenaar (ecuador) ligt
daar iets boven.
Een meer recent kaartje van de Galápagos eilanden. Uitgegeven in 1957 in een serie afbeeldingen van bijzondere diersoorten. In
1961 nogmaals uitgegeven met de opdruk: ‘Estactión de Biología Maritima de Galápagos’ (Maritiem biologiestation Galápagos) Met daarbij het embleem van de UNESCO met het jaartal 1961. De eilanden zijn te bereiken met een cruise of met het vliegtuig via Quito. Op de eilanden Isla Baltra en San Cristobal is een luchthaven. Om te voorkomen dat er bacteriën van het vasteland
worden verspreid, moeten bij aankomst de schoenen worden schoongemaakt. Als toerist mag je de Tortuga Bay Beach en
Reserva El Chato op Santa Cruz zeker niet missen. Van de 15 voor komende soorten schildpadden is de galapagosreuzenschildpad de bekendste. Die kunnen wel 400 kilo wegen en 150 jaar oud worden.
In aflevering 17 steken we de grens over naar Peru en gaan we verder met het bezoeken van landen in Zuid-Amerika.
Bronnen:
Stampworld Catalogue
Readers Digest wereldatlas
Google Earth
Wikipedia
Alphilia